ЭКСЖ жобалары бойынша өтінімдерді субсидиялау және қарау тәртібі қалай жүргізіледі

Осы мақсатта Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің орынбасары-Ұлттық экономика министрінің 2025 жылғы 4 қыркүйектегі № 88 бұйрығымен Энергетика және коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту, салу жобаларына қатысты қарыз бойынша сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін қаржыландыру және (немесе) субсидиялау тетігін айқындау үшін табиғи монополиялар субъектілерінің өтінімдерін қарау қағидалары бекітілді.

(ҚР Әділет министрлігінде 2025 жылғы 5 қыркүйекте № 36799 болып тіркелді).

Бұл бұйрық Өтінімдерді қарау қағидаларын белгілейді және «Энергетикалық және коммуналдық секторларды жаңғырту» ұлттық жобасын қаржыландыру жүйесіндегі негізгі буын саналады. 

Қысқасы, бұл құжатта ЭКСЖ жобасының қаржы операторы – «Бәйтерек» АҚ – қаржыны қайдан алатыны және табиғи монополия субъектілері (ТМС) өз инфрақұрылымын жаңартқысы келсе, несие қаншалықты арзан болатыны жазылған.

Ережелер негізгі кезеңдерді енгізеді.

Қаржы операторы – қаржыландыру тетігін айқындайтын орталық орган. Ол ТМС өтінімін қарайды және қаржыландыру тетігі туралы шешім қабылдайды (банктен тікелей қарыз алу немесе мемлекеттік облигациялар арқылы қаржыландыру). Ережелерде қатаң дәйектілік және алдын ала келісу белгіленген. Өтінім қаржы операторына жетуі үшін ол жобаның басқа негізгі қатысушыларының алдын ала тексеруінен өтуі тиіс. Бұл қаржылық және техникалық негіздемені қамтамасыз етеді:

• техникалық оператордың келісімі – бұл жобаның техникалық қажеттілігі мен маңызды екенін растау; 
• тарифтік реттеушінің қорытындысы – бұл инвестицияларды қайтаруға мүмкіндік беретін тарифтің алдын ала деңгейін анықтау. Электрондық платформа арқылы келісімдерді алған соң ғана Қаржы операторы жұмысқа кіріседі.